بررسی رابطۀ تیپ های شخصیتی معلمان با انگیزۀ پیشرفت دانش آموزان سال سوم رشتۀ علوم انسانی دبیرستان های دخترانۀ دولتی شهر مشهد در سال تحصیلی 91 -1390

انگیزش از پُر اهمیّتترین پیشنیازهای آموزش و یادگیری است. امروزه که رفتار و انگیزۀ پیشرفت دانش آموزان تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله رفتار و ویژگی های شخصیتی معلمان قرار می گیرد، وجوب دقت در انتخاب معلمانی با شخصیتی مطلوب و انجام تحقیقاتی به این منظور بیشتر آشکار می شود. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطۀ بین تیپ های شخصیتی معلمان و انگیزۀ پیشرفت دانش آموزان سال سوم رشتۀ علوم انسانی دورۀ متوسطه شهر مشهد در سال تحصیلی 91- 1390 انجام گرفته است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیّت و روش، توصیفی- پیمایشی از نوع همبستگی می باشد. جامعۀ آماری شامل کلیۀ معلمان زن به تعداد (182) نفر و دانش آموزان دختر سال سوم رشته علوم انسانی دبیرستان های دولتی در 3 ناحیۀ 1، 6 و 7 شهر مشهد به تعداد (3214) نفر بودند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران انتخاب شد. این حجم با جدول مورگان نیز مطابقت داده شد که در مجموع تعداد 350 نفر از دانش آموزان و 120 نفر از معلمان به عنوان نمونه به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات 2 پرسشنامۀ تیپ شخصیتی «فریدمن- روزنمن» و انگیزۀ پیشرفت «هرمنس» بود که نمونه ها توسط آن مورد سنجش قرار گرفتند. روش آماری مورد استفاده علاوه بر آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) از آمار استنباطی (همبستگی اسپیرمن، آنالیز واریانس و...) و همچنین برای بررسی اعتبار پرسشنامه ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج نشان دهندۀ آن بود که بین تیپ های شخصیتی معلمان، اکثر معلمان دارای تیپ شخصیتی متعادل بین تیپa و b (تمایل به تیپ b) با فراونی 59 نفر (49/16%) بودند و کمترین فراوانی مربوط به معلمانی با تمایل شدید به تیپ a (2/5% بود. یافته ها نشان داد میانگین انگیزۀ پیشرفت در گروهی از دانش آموزانِ دارای معلمانی با تیپ شخصیتی b بیشتر از سایر تیپ ها می باشد (86/19 %) و در معلمانی با تیپ شخصیتی شدیداً a 81/00 %) کمتر ازسایر تیپ ها بوده است. در نتیجه بین تیپ شخصیتی معلمان با انگیزۀ پیشرفت دانش آموزان رابطۀ معناداری وجود دارد. از میان عوامل دموگرافی معلمان، سابقۀ تدریس اثر منفی و معنی داری با انگیزۀ پیشرفت دانش آموزان داشته است. همچنین، نتایج این تحقیق بیانگر این بود که در بین مؤلفه های انگیزۀ پیشرفت، بین تیپ شخصیتی معلمان با انگیزۀ قوی برای حرکت به سمت بالا، و بالا بودن سطح آرزوها در دانش آموزان رابطۀ معناداری وجود دارد. همچنین یافته ها نشان داد بین انگیزۀ پیشرفت دانش آموزان و تحصیلات پدر و مادر رابطۀ خطی وجود ندارد.